Η Συνοικία Μπαρδούνια στο Κρανίδι.

 

 

Η Μπαρδούνια  είναι ιστορική συνοικία- γειτονιά του Κρανιδίου και βρίσκεται στο Βόρειο άκρο της πόλης σε υψόμετρο 70 περίπου μέτρων από την θάλασσα ,ήταν δε πυκνοκατοικημένη παλαιότερα όπως και ολόκληρο το Κρανίδι, που κάποτε προς το τέλος του 19^ου αιώνα και τις αρχές του 20^ου ο πληθυσμός του είχε ξεπεράσει τις 8 χιλιάδες. 

Οι κάτοικοι της Μπαρδούνιας φημίζονταν  για την κοινωνική συνοχή τους ,την αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια τόσο στις χαρές όσο και στις λύπες τους. Είχαν δική τους ενορία με επίκεντρο τον ιστορικό και περικαλλή, αρχιτεκτονικά Ναό του Αγίου Γεωργίου.  

 Σχετικά με την προέλευση της τοπωνυμίας  «Μπαρδούνια» σε κανένα βιβλίο από όσα έχουν γραφεί για το Κρανίδι και την Ερμιονίδα δεν  συνάντησα  καμία αναφορά που να δίνει κάποια εξήγηση, αλλά ούτε έφτασε μέχρι τις μέρες μας από στόμα σε στόμα κάτι σχετικό από την προφορική τοπική μας Παράδοση. Η έρευνα μου στον διαδικτυακό χώρο απέδωσε μία αναφορά σχετική με το όνομα αυτό σε ένα παλαιό κάστρο στην Ανατολική Μάνη ως το Κάστρο της Μπαρδούνιας  και  τα γύρω Μπαρδουνοχώρια .Στην αναφορά αυτή  από το συγκεκριμένο site (Κάστρα της Ελλαδας) την οποία παραθέτω στο  τέλος, πιθανολογείται ότι προέρχεται από την Βενετική λέξη <bardia> που σημαίνει φύλαξη, φρουρά,  αφού στο κάστρο κατά την Βυζαντινή περίοδο υπήρχε εγκατεστημένη φρουρά. Μη θεωρώντας ικανοποιητική την ίδια εξήγηση για την δική μας  Μπαρδούνια του Κρανιδίου, γιατί πουθενά και ποτέ δεν υπήρξε καμία παρόμοια αναφορά γραπτή  ή προφορική για κάστρο και για φρουρά, επιχείρησα αν και χωρίς να είμαι ειδικός, λεξικολογική ανάλυση της ονομασίας Μπαρδούνια , έχοντας και τα ακούσματα της Αρβανίτικης διαλέκτου που μιλούσαν οι πρόγονοί μας . 

Η ονομασία λοιπόν φαίνεται να είναι σύνθετη, από δύο λέξεις ξενικής προέλευσης και να καθιερώθηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η μεν πρώτη από την Αλβανική λέξη «bardhe» που σημαίνει άσπρος ,λευκός, εξ ου και τα συχνά απαντώμενα επώνυμα  Μπάρδης στην περιοχή μας  και η δεύτερη από την Τούρκικη λέξη  «dunya» που σημαίνει κόσμος και αποτελεί γλωσσικό «δάνειο» και χρησιμοποιείται στην Ελληνική καθομιλουμένη , ντουνιάς ,κόσμος. Αυτήν θεωρώ και την επικρατέστερη εκδοχή (Μπαρδ-δούνια) μιας και ο κόσμος εκεί ( ντουνιάς) διέμενε στα άσπρα (Μπάρδε)  ασβεστωμένα σπίτια αυτής της γειτονιάς που θα ξεχώριζαν από μακριά και τώρα ακόμα ξεχωρίζουν, λόγω του που ήταν κτισμένα , σε σχέση με τα υπόλοιπα σπίτια του Κρανιδίου που βρίσκονταν χαμηλότερα.

1. 
   

Κάστρο της Μπαρδούνιας

1

Τοποθεσία:

Σε ύψωμα πάνω από το ποτάμι Σμύνος, κοντά στον Άγιο Νικόλαο Ανατολικής Μάνης

Περιφέρεια > Νομός:
Πελοπόννησος Ν.Λακωνίας
Δήμος > Πόλη ή Χωριό:
Δ.Ανατολικής Μάνης • Άγιος Νικόλαος
Υψόμετρο:
Υψόμετρο ≈ 325 m  (Σχετικό ϋψος ≈150 m)

Χρόνος Κατασκευής		Προέλευση
10ος αιών (?)		ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ
Τύπος Κάστρου		Κατάσταση
Κάστρο		Μαλλον Κακη

Ένα κάστρο με ενετικά και οθωμανικά χαρακτηριστικά στη νότια Λακωνία, στα σύνορα με τη Μάνη.

---

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Το κάστρο είναι χτισμένο βόρεια από το Γύθειο, στην ενδοχώρα, σε περιοχή που πήρε το όνομά της από το κάστρο και λέγεται Μπαρδούνια ή Βαρδούνια (και τα χωριά της, «Μπαρδουνοχώρια»). Η στρατηγική σημασία της τοποθεσίας έγκειται στο γεγονός ότι συνορεύει με τη Μάνη. Οι Οθωμανοί χρειάζονταν το κάστρο στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τους ανυπότακτους Μανιάτες. Για τον ίδιο λόγο έφεραν εδώ τουρκικό πληθυσμό και Αλβανούς. Το φυσικό σύνορο με τη Μάνη είναι ο γνωστός από την αρχαιότητα ποταμός Σμήνος, στην όχθη του οποίου είναι χτισμένο το κάστρο. Το ποτάμι λέγεται και ποτάμι της Αγίας Μαρίνας ή ποτάμι της Άρνας ή Μπαρδουνοπόταμος.

---

Το Όνομα του Κάστρου

Η λέξη «Βαρδούνια» πιθανόν να προέρχεται από παραφθορά της λέξης Villeharduine (δηλ. «Βιλεαρδουίνος», το όνομα των ηγετών του Πριγκιπάτου της Αχαΐας). Αυτή η εκδοχή είναι λίγο εξεζητημένη και επιπλέον αυτό θα σήμαινε ότι το κάστρο είναι φράγκικο –που μάλλον δεν είναι. Θεωρείται πιθανότερο η ρίζα της να είναι η ενετική λέξη “bardia” από την ιταλική “guardia”. Βardia σημαίνει «φύλαξη» ή «φρουρά». Εξάλλου έτσι προέκυψαν και οι διάφορες ενετικές βαρδιόλες σε άλλα σημεία της Ελλάδας.

Οι Ενετοί το κάστρο το έλεγαν Bardugna Castello, όπως προκύπτει από κατάλογο του 1618. Φαίνεται ότι από τότε η ονομασία έμεινε στο κάστρο και στην ευρύτερη περιοχή.

---